Kritik sa Philippine Development Plan (PDP) ni P-Noy

Gasgas na daan

ng palsipikadong pag-unlad

WALANG nagbago. Wala tayong maasahang “pang-ekonomyang pag-unlad” sa tuwid na daan ni P-Noy. Sapagkat ang babagtasin nito ay siya ring “luma at gasgas na landas” ng nakaraang mga administrasyon. 

Ang balangkas ng Philippine Development Plan o PDP, sa esensya, ay tulad din ng plano sa ekonomiya ng naunang mga rehimen. Wala itong pinag-iba sa “Philippines 2000” ni Ramos at sa pangako ni GMA na gagawing “first world country” ang Pilipinas. 

Iisa lang ang itinuturong problema ng ating ekonomya: Kulang daw ang pamumuhunan. Kaya kulang ang trabaho. Dahil dito, naghihirap ang sambayanang Pilipino. 

Pareho din ang kanilang solusyon: likhain ng gobyerno ang paborableng sitwasyon para hikayatin ang foreign investment sa bansa. 

Dahil kagaya din ang PDP ng dating mga planong pang-ekonomya ng gobyerno, mananatili ang Pilipinas bilang isang “export oriented, import dependent” na ekonomya. Lubog pa rin sa utang ang gobyerno. Higit sa lahat, patuloy pa rin ang pangingibang-bansa ng mga Pilipino para maging OFW.

Ang totoong pag-unlad ay redistribusyon ng yaman

Ang layon ng PDP ay ang tinatawag niyang “inclusive growth”. Ito raw ang “tuloy-tuloy na pag-unlad ng ekonomya, na malawakang lilikha ng trabaho at lumulutas sa kahirapan ng nakararami.”1

Inclusive. Ibig sabihin, pang-lahatan. Pero ano ang para sa masang Pilipino? Pag-unlad? Hindi, kundi trabaho. Ibig bang sabihin, kapag ang isang tao ay nagtatrabaho at sumasahod, hindi na siya naghihirap?

Nakakatawang nakakaasar na lohika! Pinaksa ang trabaho pero hindi pinansin kung magkano ang sweldo at kung regular ang pag-eempleyo. 

Ano nga ba ang kailangan natin? Sahod o trabaho? Hindi ito ridukulosong tanong. Ang hanap natin ay sahod. Ang kailangan ng kapitalista ay “trabaho”. Hawak natin ang trabaho at ibinebenta natin ito sa kapitalista kapalit ng sahod. 

Totoong problema ang unemployment. Alam natin – dahil wala tayong pag-aari kundi ang lakas, sipag, at talino sa pagtatrabaho – hindi tayo mabubuhay sa ilalim ng sistemang ito kung hindi tayo makakapagbenta ng trabaho upang magkasweldo.

Ang hanap natin ay sweldong makakapagbigay ng disenteng buhay sa ating pamilya. Ang nais natin ay pag-eempleyong regular at may kasiguruhan. Di tulad ng kontraktwal na pag-eempleyong laganap sa kasalukuyan.2

Pero hindi ito ang layon ng PDP. Ang nais nito ay pasiglahin ang ekonomya upang lahat ay makapagbenta ng lakas-paggawa. Ito ang pagiging “inclusive” ng kaunlaran para kay P-Noy. Lahat tayo ay magtatrabaho. Pero ang pag-unlad ay ekslusibo. Para lamang sa mga kapitalista. 

Huwag nilang sabihing sabay na umuunlad ang manggagawa at kapitalista kapag tayo ay nagtatrabaho. 

Matagal nang pinuunlad ng manggagawa ang negosyo ng kanilang mga amo. Pero pulgada lamang ang inungos sa buhay ng isang kontraktwal sa SM nang siya ay ma-empleyo. Kumpara sa milya-milyang “pag-unlad” ng kanyang employer na si Henry Sy3. Ganito rin ang “kaunlaran” sa pagitan ng pamilya Cojuangco at kanyang magbubukid sa Hacienda Luisita.

Palspikadong pag-unlad! Isang pag-unlad na kinatutuwaan lamang ng mga ekonomista kapag sinusukat nila ang paglago ng nalilikhang yaman sa bansa o GDP (gross domestic product).

Subalit para sa manggagawa, ang totoong pag-unlad ay hindi lamang usapin ng paglikha ng yaman (wealth creation). Ito ay redistribusyon ng yaman tungo sa nakararaming lumikha nito.

Ang tunay na kaunlaran ay kakambal ng hustisyang panlipunan (social justice). Katarungan para sa lumikha ng yaman ngunit naghihirap, sa pinagkakaitan ng disenteng pamumuhay sa ngalan ng tubo at pribadong pag-aari.

PDP: Kaunlaran para sa dayuhang kapital

Para abutin ang layuning likhain ang “malawakang trabaho”, ang sumusunod ang mga pamamaraan ng PDP4:

=> Itayo ang mga imprastraktura para hikayatin ang pagpasok ng mga imbestor, nang sa gayo’y lumikha ng trabaho. Gagawin sa pamamagitan ng public-private partnership o PPP;

=> Pataasin ang “industry competitiveness” ng large-scale enterprises. Pagpapautang sa medium, small and micro enterprises (MSMEs);

=> Mamuhunan sa kalusugan at edukasyon para sa “poorest of the poor” sa pamamagitan ng Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4P); at,

=> Pataasin ang remittances at eksport.

Himayin natin ang mga ito upang makita kung kanino at saang interes nagsisilbi ang PDP.

Para saan ang imprastraktura? 

Sa biglang tingin, aakalain nating ang nais ng PDP ay lumikha ng imprastraktura dahil papasok ang puhunan kapag natapos na ang mga proyekto. Pero baliktad. 

Aakitin ang imbestor upang lumikha ng trabaho sa pamamagitan ng mismong pagtatayo ng imprastraktura. Kaya’t ang paraan para itayo ang mga proyektong ito ay ang public-private partnership (PPP) o pagsososyo ng gobyerno at mga kapitalista. 

Ano ang mga klase ng imprastraktura na kanilang itatayo? Ito ay ang mga kalsada, tulay, riles, pantalan, paliparan; mga pasilidad sa kuryente, information technology, irigasyon, tubig, edukasyon, kalusugan, land reclamation, government building, palengke, katayan, imbakan, fishport at tambakan ng basura5. 

Hindi ang industriyal na kapital ang inaakit ng PDP sa pamamagitan ng imprastraktura. Sapagkat ang pandaigdigang pamumuhunan sa manufacturing ay hinigop ng Tsina – ang “factory of the world”6 – na may malaking domestic market, mas murang hilaw na materyales at mas mababang sweldo, bukod pa sa umaayos na imprastraktura7.

Anong klaseng investment, kung gayon, ang sinusuyo ng gobyerno para pumasok ng bansa? Ito ang mga kapitalista sa sektor ng serbisyo. Mga transnasyunal na korporasyong umiikot sa buong mundo para mangaral ng doktrina ng pribatisasyon. Mas mura at mas episyente daw kasi ang serbisyo kapag ito ay nasa kamay ng pribadong sektor. 

Isang halimbawa nito ay ang Suez at Bechtel Water na partner ng mga Lopez at Ayala sa pagsasapribado ng MWSS8. Ano ang epekto ng pribatisasyon – partikular sa MWSS? Tumaas ang singil sa tubig! 

Tulad ng singil sa kuryente, sa toll fee ng NLEX at SCTEX9, atbp., na sumirit matapos itong salakayin ng mga kapitalista. Nakaamba din ang pagtataas sa pamasahe sa MRT at LRT210.

Iba’t iba man ang dinaanan ng proseso ng pribadong kompanya: (a) bilhin ng buo o parsyal ang isang pampublikong korporasyon, (b) makuha ang prangkisa sa operasyon at maintenance ng pasilidad ng gobyerno, (k) maging partner ang estado sa pagtatayo ng pang-serbisyong imprastraktura, (d) o kombinasyon ng mga nabanggit na paraan. 

Iisa pa rin ang epekto: pagtutubuan ang mga pangangailangang dati ay tinutugunan ng gobyerno – maaring libre o nagpapagamit ng pasilidad sa mas murang halaga – sa diwa ng serbisyo publiko.

Sumahin natin. Sino ang makikinabang sa public-private partnership? Walang iba kundi ang mga kapitalista. Hindi ang taumbayan – na daranas ng walang kaparis ng hirap sa pagtaas sa singil ng iba’t ibang serbisyo. 

Mayroong bang malilikhang “malawakang trabaho” dahil sa imprastraktura? Oo. Pero ito ay pansamantala lamang sa panahon ng konstruksyon ng mga proyekto. Dahil kaunti na lang kasi ang kakailanganing empleyado para kanilang operasyon at maintenance. 

Kaninong industriya ang gagawing “competitive”? 

Sa planong PDP, palalakasin daw ang “industry competitiveness” ng mga “large scale enterprises”. Mga kompanyang nakatuon sa pag-eeksport ng mga kalakal. Tinatawag din itong “export industry” gayong nagmula sila sa iba’t ibang sektor ng ekonomya. 

Sa industriya, ang pinakamalaki sa kanila ay nasa electronics, na siya ring nagpapaliwanag kung bakit ang bansang Japan ang pinakamalaki nating “trading partner”. Sa serbisyo, ang tampok ay ang business process outsourcing (BPO) – na mas kilala sa tawag na “call center”. Sa agrikultura ay ito ay ang mga plantasyon (DOLE, Del Monte at mga hacienda ng lokal na asendero tulad ng Luisita). 

Sila ay maliit lamang sa kabuuang establisyemento sa Pilipinas (0.4%). Nag-eempleyo ay 31% ng kabuuang labor force. Subalit lumilikha ng mahigit kalahati (64.3%) ng bagong likhang halaga (value added) sa bansa.

Maling tawaging ang “export industry” ay industriya ng Pilipinas. Sapagkat ang mga ito ay industriya ng mayayamang bansa na namuhunan dito dahil mas mababa ang “cost of production” para ipatrabaho ang kanilang produkto. Nasaan ang sariling industriya ng bansa? Matagal na itong dinurog ng mas murang imported na produktong dumagsa sa bansa nang ibagsak ang taripa (buwis sa pag-aangkat)11.

Ano, kung gayon, ang sinasabing “competitiveness” ng “export industry”? Kompetisyon ito ng maliliit na bansang gaya ng Pilipinas. Para paliitin ang gastusin sa paglikha ng produkto upang hikayatin ang pamumuhunan ng transnasyunal na mga korporasyon sa manupaktura. 

Nasaan ang bentahe o “comparative advantage” ng Pilipinas sa pag-akit ng ganitong klaseng kapital? Dahil ang ating manggagawa ay mas mura at mas skilled (may kasanayan). 

Ang Tsina ang pinakamalakas sa paghihikayat ng pamumuhunan sa manupaktura. Pero hindi lahat ay kanyang nakakabig. Sapagkat may klase ng paggawa na hindi pa gamay ng manggagawang Instik. Tulad ng paggamit sa mas abanteng teknolohiya at pagsasalita ng Ingles, na siyang dahilan kung bakit pumapasok sa bansa ang pamumuhunan sa electronics at “call center”. 

Pero hindi lamang ito usapin ng kasanayan o skill. Itinatayo sa Pilipinas ang mga pabrika ng electronics at semi-conductor dahil mas mahal ang pasahod ng manggagawang Hapon. Gayundin, naaakit natin ang pamumuhunan sa “call center” dahil mas mura ang sahod sa Pilipinas kumpara sa sahod ng manggagawang Amerikano.

Mas mura ang pasahod sa Pilipinas. Hindi lang dahil mababa ang minimum wage. Marami kasing ligal na paraan para lusutan ang minimum na pasweldo. Isa dito ay ang iskema ng kontraktwalisasyon at kaswalisasyon. Ang kaswalisasyon ay ang epidemya ng “5 months – 5 months na pag-eempleyo” na siyang kalakaran sa mga subcontractor, na gumagawa ng bahagi ng produksyon ng malalaking kompanya (kontraktwalisasyon). 

Murang skilled na paggawa! Dito naglalaban ang maliliit na bansa upang suyuin ang mga pamumuhunang hindi pa nalalambat ng Tsina. Sa ganitong klase ng kompetisyon nais lumaban ni P-Noy. Isang labanan sa pagbabaratilyo ng manggagawa! 

Ayaw sabihin ng PDP na ang pababaan ng sweldo sa skilled na manggagawa ang siyang tunay na usapin sa “competitiveness” ng “export industry”12. 

Umiiwas ito sa usapin. Kaya nga ang paraan ng PDP para pataasin ang “competitiveness” ay hindi pumapatungkol sa mismong industriya (sa loob) kundi sa mga bagay na labas rito. Gaya ng pagpapatupad ng mutually-agreed upon work agreements (kasunduan ng mga bansa ukol sa kalakalan) at pagtatayo ng imprastraktura (para bumilis ang kanilang operasyon). 

Pagsusuma: Hindi tayo tutol sa kompetisyon. Natural lamang na maglabanan ang mga kalakal sa merkado. Magpaligsahan kung sino ang may mas murang presyo para tangkilikin ng mamimili. Ang tinututulan natin ay ang kompetisyon sa pababaan ng sweldo – na siyang kalakaran sa pandaigdigang merkado.

 Pero may ibang landas ng pag-unlad liban sa pakikipagkompetensya sa pandaigdigang pamilihan? Meron.

Ito ay ang pagpapaunlad ng sariling industriya at sariling merkado. Ang pagbibigay-proteksyon sa lokal na industriyang pangunahing tumutugon sa domestikong pangangailangan. Ang pagpataw ng taripa sa imported na mga kalakal na nalilikha na sa bansa upang maawat ang lokal na industriyalista sa pambabarat sa sweldo para manaig sa kompetisyon. Ang pakikipagkalakalan sa ibang bansa sa mga pangangailangang hindi pa kayang likhain sa loob ng Pilipinas. Ang pagpapaunlad ng sariling industriya para hindi tayo umasa sa pag-iimport para makuha ang pangangailangan ng taumbayan.

Ang landas ng pagsasarili ay tadtad ng sakripisyo. Pero di-hamak na mas katanggap-tanggap ang magsakripisyo para sa sariling pag-unlad kaysa sa kaunlarang nakatuon sa pagpapalago ng tubo ng dayuhang kapital, sa progresong nakapundar sa pagpapabagsak ng sweldo para lamang akitin ang pamumuhunan ng malalaking bansa.13

Lilikha ba ng malawakang trabaho ang pagpapautang sa maliit na negosyo?

Kulang ang trabaho sabi ng PDP. Dahil konsentrado lamang ang pang-ekonomikong aktibidad sa large scale enterprise. Para sumigla ang ekonomya, dapat bigyang ayuda ang Medium, Small and Micro Enterprises (MSMEs). 

Ang maliit na negosyo ang pinakamarami sa mga tipo ng establisyemento sa bansa (99.6%). Binibigyan nila ng trabaho ang mahigit kalahati ng kabuuang labor force (61.2%). Lumilikha sila ng maliit na bahagi ng bagong halagang likha (35.7%).

Paano pasisiglahin ang MSMEs? Sa pamamagitan ng pagsalin sa kanila ng dagdag na kapital. Mula sa pautang ng gobyerno at mga remittances ng OFW (hihikayating mamuhunan ang kanilang mga pamilya).

Karamihan sa MSMEs ay nakatuon sa “domestic market”. May nabibilang sa manupaktura. Sa paglikha ng pangangailangan ng mga konsyumer at sa pagsusuplay ng hilaw na materyales bilang subcontractor para sa malalaking exporter (halimbawa, packaging). Samantalang malaking bahagi naman ang nasa distribusyon (33.1% ng may trabaho ay nasa wholesale at retail trade). Isang mayor na bahagi din nito ay ang maliitang produksyong agrikultural ng mga magbubukid sa kanayunan.

Sa plano ng PDP, ilalarga ang financing para sa dagdag na kapital ng maliliit na negosyo. Paano mababawi ng gobyerno ang kanyang ipinautang? Kailangang na sapat, sa minimum, ang malinis na kita mula sa negosyo para mabayaran ang principal at interes ng utang. 

Pero kakambal ng negosyo ang peligro. Maaring hindi mabenta ang produkto. Maaring maliit ang benta. Maaring talunin sila ng kakumpetensya. Maari ding nagagalaw ang puhunan para sa kagyat na pangangailangan ng maliit na negosyante. Sa agrikultural na negosyo, maaring sumungit ang panahon at hindi mabuti ang ani. Ito at marami pang mga sirkumstansyang ang maaring bumara sa patuloy na pag-ikot ng puhunan.

Ang masakit, kapag naghihingalo na ang maliit na kapital, ano ang kanyang unang isasakripisyo? Susubukan niyang iahon ang negosyo sa pamamagitan ng cost-cutting. At ang unang tatamaan ay ang pasahod sa kanyang trabahador (kundi ma’y maghihigpit ng sinturon ang maliit na negosyante kung siya ay self-employed) para lamang makapagbayad ng utang! 

Paano makakabawi ang mga bangko sa inilargang pautang? Kukubrahin niya ang kolateral ng maliit na negosyante! At sigurado tayong isang sangkap ng paglarga nito ay ang batas na “farmland as collateral” na siyang kondisyon ng pribadong mga bangko bago sila maglarga ng pangungutang sa kanayunan.

Ngayon, lilikha ba pang-ekonomikong kasiglahan ang pagbubukas ng pamumuhunan sa mga MSMEs? Maari. Pero pansamantala lamang ito. Kapag umandar na ang kompetisyon, at iba pang peligro sa negosyo, isa-isang titiklop ang mga maliliit na empresa’t sakahan at mahihirapan ang gobyerno at mga bangkero sa pangongolekta ng utang.

Ang layon nila ay lumikha ng trabaho. Pero imbes na konsentrahan ang pagpapaunlad sa sariling industriya, na mas tiyak na mag-eempleyo ng mas maraming manggagawa, ang binuhusan ng puhunan ay ang maliit na negosyo. 

Sa halip na sumugal sa industriyalisasyon ng bansa, nang tinitiyak ang proteksyon nito mula sa dumadagsang murang imported na kakumpetensya, namuhunan ito sa maliit na negosyong doblado ang posibilidad ng pagkalugi.

Ang paglarga ng puhunan sa kanayunan – kapag naipasa na ang “farmland as collateral bill” – ay magpapasigla sa kanayunan. Ngunit habang pinupursige ang pag-aangkat ng imported na produktong agrikultural, ang idudulot nito ay ang “expropriation” ng magsasaka (peti-burges ng kanayunan) at konsentrasyon ng pag-aari ng lupa sa kamay ng mga bangko. 

Bakit mamumuhunan ang gobyerno sa kalusugan at edukasyon?

Isa pang bahagi ng PDP ay ang tinatawag nitong pamumuhunan sa “human capital” sa pamamagitan ng “Pantawid Pamilyang Pinoy Program” (4Ps). Ang puso nito – ayon mismo sa plano – ay ang Conditional Cash Transfer (CCT) na pagbibigay ng tulong pinansyal sa libo-libong mahihirap. Umabot na sa $800 milyon ang inutang ng gobyerno sa WB at ADB sa pamumudmod ng CCT.

Hindi ito simpleng pagkakawanggawa ng mga rehimen (dati na itong ginawa ni GMA). Hindi rin ito “pagpapapogi” lamang para ayusin ang imahe ng gobyerno sa kanyang mamamayan. Kung ito lamang ang dahilan, hindi magpapautang ang malalaking bangko para dito dahil ito ay “walang balik” at hindi mababawi.

Para sa PDP, may pang-ekonomikong layunin ang CCT. Ito ay isang long-term investment. Inudyukan ng mga bangko ang gobyerno na mamuhunan sa kanyang mamamayan.

Sapagkat ang sobrang kahirapan ay banta na sa suplay ng manggagawa. Kapag hindi malusog ang paggawa – laluna ang susunod na henerasyong hahalili sa kanila sa ekonomya balang araw – tiyak na guguho ang sistemang kapital. Kaya nga isa sa “kondisyon” ng CCT ay ang pagbakuna sa mga bata at pag-eenrol sa kanila sa paaralan.

Bahagi din ng programang ito ang K+12 (kinder at 12 taon ng batayang edukasyon), na ang pangunahing layunin ay ang paghahanda sa kabataan bilang manggagawa. Hindi lamang sa loob ng bansa kundi maging sa abroad. 

Pero ang mismong mga bangkong ito rin ang salarin sa tuminding kahirapang dinaranas ng masang Pilipino. Sila ang nag-obliga sa gobyerno na ibaba ang mga taripa, na nagdulot ng kaliwa’t kanang mga tanggalan ng manggagawa at closure ng mga pabrika. Sila din ang nag-udyok sa pagsasabribado ng pampublikong mga serbisyo, na nagdulot ng walang tigil na pagtaas sa tubig at kuryente. Sila rin ang nagsulsol sa patakaran ng deregulasyon na nagbaklas sa kontrol ng gobyerno sa presyo ng langis. 

Subalit nang tumagos na sa buto ang mga epekto, nagpautang sila para raw “ampatan” ang mga epekto ng globalisasyon. Abutin daw natin ang Millenium Development Goals (MDG) upang bawasan ang absolutong kahirapan (poorest of the poor). Hindi pa upang “tulungan” ang mahihirap kundi siguruhing sila ay buhay pa, na may tinatanaw pang pag-asang makapagtrabaho, para maging trabahador ng lipunan.

Paano palalakihin ang remittances at eksport?

Ang reklamo ng PDP: wala raw ganansya mula sa kalakalan. Matamlay ang paglago ng yaman ng bansa (GDP) sa kabila ng patuloy na pagtaas sa remittances ng mga OFW. Mas nauubos daw ito sa personal na konsumo ng mga pamilya ng migranteng Pilipino, imbes na ilarga sa negosyo upang lumago. 

Sa pag-eeksport itinutuon ng gobyerno ang ekonomya ng bansa. Sa pag-eeksport ng mga kalakal at serbisyo. Nakatanaw sa pandaigdigang merkado, hindi sa sariling pamilihan. Hindi sa pagtugon sa pangangailangan ng mamamayang Pilipino.

Pagpagin man ang programa ng PDP, hindi natin nakikita kung paano nito lilikhain ang malawakang trabaho. Mabilisan at malaki kasi ang ibinago ng dibisyon ng paggawa sa buong mundo, kung saan, ang Tsina ay isang dragon sa manupaktura at industriyal na produksyon. Ilang sektor na lamang ang sumisikad sa larangan ng pag-eeksport – partikular ang electronics at business process outsourcing. 

Sa ipinagmamalaki nitong imprastraktura, panandalian lamang, kahit pa malawak, ang “paglikha ng trabaho”. Ito ay nasa yugto lamang ng konstruksyon ng mga proyekto. Dahil dito – sapat nang ideklara nating walatayong maasahang “malawakang trabaho” laluna ang sapat na sahod para sa disenteng pamumuhay ng ating pamilya at ang regular na pag-eempleyo.

Mananatiling nakalingon ang mayorya ng taumbayan sa ibang bansa para maghanap ng oportunidad sa pagtatrabaho. At ito ay hindi problema – kundi solusyon pa nga! – para sa gobyerno. Ang milyon-milyong dolyar na remittances ng OFW ang patuloy na magsasalba sa ekonomya ng bansa. 

Katunayan, sa employment program ng gobyerno – ang PLEP14 - ay may 22-puntong mga patakaran sa paggawa at pag-eempleyo sa bansa. Ngunit kalahati nito ay pumapatungkol sa OFW! Hindi ito totoong “employment program” ng Pilipinas. Sapagkat umaalis ang mga Pilipino dahil sa “unemployment”. Ito ay “programa sa pag-eempleyo” ng ibang bansang nangangailangan ng dagdag na manggagawa. 

Eksport ng paggawa! Ito ang pangunahing rekurso ng Pilipinas na kanyang isusubasta sa buong mundo kapalit ng dolyar na kailangan ng bansa sa pag-import ng kanyang mga pangangailangan.

Kongklusyon: Pilipinas at Pilipino para sa dayuhan!

Gaya ang PDP ng mga planong pang-ekonomya ng nagdaang mga rehimen. Walang pagbabago. 

Ang ekonomya ng bansa ay katatangian pa rin ng sumusunod, (a) ito ay export-oriented, nakatuon sa pag-eeksport ng kalakal at – higit sa lahat – ng manggagawa, (b) ito ay import-dependent, umaangkat ng mga pangangailangan ng kanyang mamamayan, (k) lubog sa utang, sapagkat ang lahat ng proyekto ng PDP: ang pagtatayo ng imprastraktura, ang public financing sa maliit na negosyo, pagbibigay pondo sa mahihirap na mga pamilya, ay magmumula sa utang ng gobyerno sa dayuhang mga bangko, (d) ito ay atrasadong ekonomyang nakapundar sa serbisyo at agrikultura dahil hindi pinauunlad at pinoproteksyunan ang sariling industriya at sariling merkado, (e) at higit sa lahat, ito ay nakasalalay sa pag-eeksport ng manggagawa. 

Sa isang islogan maisusuma ang PDP: Pilipinas at Pilipino para sa dayuhan sa loob at labas ng bansa. 

Mga Tala:

1. Page 15, Philippine Development Plan (2011-2016), binuo ng National Economic Development Authority (NEDA).

2. Ang Konstitusyunal na mga karapatan ng living wage at security of tenure ay nasa papel lamang at malayong-malayo sa realidad. Ang daily cost of living (living wage) para sa pamilyang may anim katao ay P983 habang ang minimum wage sa NCR (pinakamataas sa bansa) ay P424 kada araw.

3. Si Henry Sy ang pinakamayaman sa bansa, na may pag-aaring $7.2 Bilyon, Forbes Magazine, June 2011.

4. “In Pursuit of Inclusive Growth”, NEDA. Mailap daw ang kaunlaran sa bansa dahil daw sa sumusunod: (a) kulang ang investment dahil sa imprastraktura, (b) mababang employment bunga ng konsentrasyon ng aktibidad sa malaking empresa, (k) napakababang antas ng pamumuhay ng masa, (d) kulang na ganansya mula sa remittances at eksport. Ang mga ito ang nais solusyunan ng PDP.

5. Ito ang mga proyektong maaring itayo ng gobyerno at pampublikong sektor ayon sa RA 6957 at 7718, “An Act Authorizing the Financing, Construction, Operation and Maintenance of Infrastructure Projects by the Private Sector and for other Purposes”. Isinabatas alinsunod sa Philippines 2000 ni FVR.

6. Peter Frank, Wall Street Journal, March 2011, “China Becomes Billionaire Factory to the World”

7. Mula 1970 hanggang 2000, 33% ng foreign direct investment sa mga developing countries ay tumungo sa Tsina. Ang kasunod ay Brazil, 11%; “Foreign Direct Investment to Developing Countries in the Globalised World (1970-2000)”, Sandy Kyaw, University of Strathclyde, Glasgow. Ito ang panahong hindi pa todong nakabukas sa mundo ang Tsina. 

8. MWSS - Manila Waterworks and Sewerage System. Ang pribatisasyon noon ng MWSS ang pinakamalaki sa buong mundo. 

9. North Luzon Expressway (NLEX) at South Luzon Expressway (SLEX).

10. Metro Rail Transit (MRT) at Light Rail Transit 2 (LRT2).

11. Sa bisa ng General Agreement on Tariff and Trade (GATT), ibinaba ang mga taripa para sa mas maluwag na pandaigdigang kalakalan.

12. 1 Sa ibang dokumento pinaksa ng gobyerno ang “kontraktwalisasyon”. Ito ay sa “Philippine Labor and Employment Plan (PLEP): Inclusive Growth through Decent and Productive Work. Isang beses lang ito nabigyang-pansin. Rerebyuhin daw ang desisyon ng DOLE na pumabor sa ginagawang pagkokontraktwalisa (outsourcing) ni Lucio Tan.

13. Ang pagsasariling landas ng industriyalisasyon at modernisasyon ng agrikultura ay matatagpuan sa seksyong “Repormang Pang-ekonomya” sa Programa ng PMP (Pinagsanib).

14. Philippine Labor and Employment Plan (PLEP).